Θα μπορούσε όμως να γίνει χειρότερο
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ητήθηκε στο πόλεμο της Ουκρανίας. Το είπε ο Ούγγρος πρόεδρος Victor Orban μιλώντας στο τηλεοπτικό κανάλι Μ1. “Παρόλες τις προσπάθειες να το αρνηθούν” η κατάσταση είναι ξεκάθαρη: Η Ρωσία προωθείται στην πρώτη γραμμή και η ΕΕ οφείλει να προσαρμοστεί στην νέα πραγματικότητα.
Ο Orban είναι ο ενήλικος στο παιδικό δωμάτιο. Εαν οι ευρωπαίοι εμπλέκονταν απευθείας στον πόλεμο, η ήττα θα ήταν ακόμα πιο σοβαρή. “Η σύγκρουση πρέπει να παραμείνει οριοθετημένη”. Είναι απαραίτητο η ΕΕ να θέσει “πιο ρεαλιστικούς στόχους”.
Η ήττα της Ευρώπης
Λίγες ώρες από την ανάληψη των καθηκόντων της ως Ύπατης Εκπροσώπου για τις Εξωτερικές Υποθέσεις, η Kaja Kallas επανέλαβε στους δημοσιογράφους του ANSA ότι η ΕΕ υποστηρίζει μια νίκη για την Ουκρανία και εργάζεται για την επίτευξή της. Το ερώτημα είναι τι σημαίνει «νίκη».
Λίγες ώρες από την ανάληψη των καθηκόντων της ως Ύπατης Εκπροσώπου για τις Εξωτερικές Υποθέσεις, η Kaja Kallas επανέλαβε στους δημοσιογράφους του ANSA ότι η ΕΕ υποστηρίζει μια νίκη για την Ουκρανία και εργάζεται για την επίτευξή της. Το ερώτημα είναι τι σημαίνει «νίκη».
Το Κίεβο φαίνεται να έχει συμβιβαστεί με το ενδεχόμενο εγκατάλειψης των εδαφών που βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο. Μετά το άνοιγμα σε προσωρινές εδαφικές παραχωρήσεις, τώρα ο Ζελένσκι (τον οποίο η Μόσχα θεωρεί παράνομο ως πρόεδρο) παραδέχεται ότι η Ουκρανία δεν έχει τη δύναμη να ανακαταλάβει το Ντονμπάς και την Κριμαία. Και φυσικά ζητά από τους εταίρους του περισσότερα όπλα, περισσότερα χρήματα και μια πρόσκληση στο ΝΑΤΟ ώστε να καθίσει στο τραπέζι των μελλοντικών διαπραγματεύσεων «από θέση ισχύος», ελπίζοντας να τα πάρει πίσω μέσω της διπλωματίας.
Παρόλο που ορισμένοι δημοσιογράφοι, βασιλικότεροι του βασιλέως, υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για παράδοση, πρέπει να συμφιλιωθούμε με το γεγονός ότι η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι εταίροι της απέτυχαν στους στρατηγικούς τους στόχους.
Το Κίεβο δεν θα μπορέσει να αποκαταστήσει τα σύνορα του 1991. Το Κίεβο και η ΕΕ δεν θα επιτύχουν την καταστροφή της Ρωσίας, ούτε την απομόνωση του Πούτιν, ούτε την αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα. Έχουν χάσει τον πόλεμο.
Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τι σημαίνει στρατηγική νίκη για το Κίεβο. Προκειμένου να κρατήσουν τα προσχήματα, τουλάχιστον τυπικά, κατεβάζουν ήδη τον πήχη με πιο ρεαλιστικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν μετά την κατάπαυση του πυρός: εναλλακτικές εγγυήσεις για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αποστολή ειρηνευτικού αποσπάσματος από ευρωπαϊκές χώρες, στρατιωτικές προμήθειες και δάνεια εξασφαλισμένα με ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Μετά τις δηλώσεις της Κάλλας την 1η Δεκεμβρίου, το αφήγημα έχει αλλάξει ριζικά. Το Playstock του Politico περιέγραψε συνοπτικά τη ριζική μετάλλαξη των επίσημων δηλώσεων των ευρωπαϊκών θεσμών: από το «η Ουκρανία πρέπει να νικήσει» στο «η Ρωσία δεν πρέπει να επικρατήσει» στο «το διεθνές δίκαιο πρέπει να επικρατήσει, η εισβολή πρέπει να σταματήσει». Η ΕΕ προσαρμόζεται με δυσκολία στο νέο σενάριο, ενώ παρακολουθεί στο περιθώριο τις προκαταρκτικές επαφές μεταξύ του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Κρεμλίνου για την έναρξη διαπραγματεύσεων που θα οδηγήσουν σε κατάπαυση του πυρός. Ο κύριος στόχος θα πρέπει να είναι η συμμετοχή της στο τραπέζι των μελλοντικών διαπραγματεύσεων. Ο αποκλεισμός θα επικύρωνε την εκμηδένιση του γεωπολιτικού ρόλου της ΕΕ και την αναγωγή της σε απλό παρακολούθημα των Ηνωμένων Πολιτειών. Δύο στοιχεία δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση:
- Η πρωτοβουλία που ανέλαβε ο Τραμπ ήταν μονομερής και απευθυνόταν άμεσα στον Πούτιν. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κυριακής, η συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών είναι επικείμενη. Αυτό δείχνει ότι η ΕΕ και η Ουκρανία κινδυνεύουν να είναι παθητικά υποκείμενα των όποιων διαπραγματεύσεων και όχι συνομιλητές.
- Η Ουγγαρία και η Σλοβακία θα μπορούσαν να διαδραματίσουν διαμεσολαβητικό ρόλο. Έτσι λοιπόν, δεν έχει επιτευχθεί η συναίνεση εντός της ΕΕ, κάτι που αποβαίνει σε βάρος της ενότητας και της αξιοπιστίας της ως γεωπολιτικού παίκτη.
Προς επίρρωση αυτού, ο μελλοντικός σύμβουλος ασφαλείας Μάικ Γουόλτς δήλωσε πρόσφατα ότι ο Τραμπ είναι αυτός που θα αποφασίσει πως και ποιον θα φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και ποιες θα είναι οι προϋποθέσεις για την επίτευξη συμφωνίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και η Ουκρανία θα πρέπει να προσαρμοστούν.
Οι συνέπειες για την ΕΕ
Σε ένα παγκόσμιο σενάριο όπου οι κύριοι παίκτες θα είναι οι δυνάμεις επέκτασης, η ΕΕ μοιάζει με πήλινη κατσαρόλα ανάμεσα σε σιδερένια βαρέλια. Ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, ήδη με τις πρώτες του κινήσεις, φαίνεται να το έχει καταλάβει πολύ καλά αυτό και ενεργεί αναλόγως. Μέσα σε λίγες ημέρες, προέβη σε διεκδικήσεις από τον Καναδά, τον Παναμά και τη Γροιλανδία. Η στρατηγική του δείχνει ένα βαρύνον ενδιαφέρον για το εγγύς εξωτερικό, προκειμένου να επιβεβαιώσει τον αμερικανικό εξαιρετισμό στην ήπειρο και τον ρόλο της ηγεμονικής δύναμης εγγυητή της διεθνούς τάξης. Εξ ου και η ανάγκη να κλείσει το παιχνίδι στην Ουκρανία, έναν πόλεμο που η Ουάσινγκτον έχει ήδη κερδίσει επί της Ευρώπης: την έχει αποδυναμώσει και την έχει αποσυνδέσει από τη Μόσχα.
Η ανάλυση των συνεπειών της ήττας της ΕΕ στην Ουκρανία σημαίνει ανάλυση των συνεπειών της νίκης των ΗΠΑ. Πρώτα απ’ όλα, η Ουάσινγκτον στοχεύει στη συρρίκνωση του ΝΑΤΟ προκειμένου να απεμπλακεί από την Ευρώπη και να επικεντρωθεί σε σενάρια που θεωρεί πιο στρατηγικά, όπως η Ασία, ο Ειρηνικός και η Λατινική Αμερική. Αφού έλαβε τη δέσμευση των Ευρωπαίων συμμάχων του να επιτύχει τον στόχο του 2% των δαπανών του ΝΑΤΟ, ο Τραμπ θα ζητήσει επιπλέον 5%, σύμφωνα με πηγές των Financial Times.
Το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων θα επενδυθεί στην αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ. Ως παρενέργεια, η ΕΕ θα χάσει σχεδόν εντελώς τη στρατηγική της αυτονομία, εξαρτώμενη σχεδόν αποκλειστικά από τον υπερπόντιο “σύμμαχο”. Επιπλέον, αυτό θα επιτρέψει στην Ουάσινγκτον να ενισχύσει το στρατιωτικό της σύστημα, γεγονός που θα έχει θετικό αντίκτυπο στη βιομηχανία, την οικονομία και την αγορά εργασίας.
Η Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να περικόψει τις κοινωνικές δαπάνες, ιδίως τις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη, προκειμένου να αυξήσει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό, όπως δήλωσε ο Mark Rutte προσκεκλημένος του Carnagie Europe. Επιπλέον, θα πρέπει να επωμιστεί το τεράστιο κόστος της ανοικοδόμησης στην Ουκρανία.
Τέλος, οι ευρωπαϊκές χώρες θα αναγκαστούν να αυξήσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει απειλήσει να επιβάλει « καθολικούς δασμούς» εάν η ΕΕ δεν αγοράσει το πανάκριβο αμερικανικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο για να καλύψει το εμπορικό έλλειμμα (δηλαδή το εξαγωγικό πλεόνασμα). Το τέλος των σχέσεων με τη Ρωσία και η ευρωπαϊκή απροθυμία απέναντι στους BRICS θα περιορίσουν τις εναλλακτικές στρατηγικές.
Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι ηγέτες έσπασαν τα ταμπού και άρχισαν να μιλούν με το Κρεμλίνο. Ο Βίκτορ Όρμπαν, αφού έγινε δεκτός στο Mar-a-Lago, φέρεται να εργάζεται για μια χριστουγεννιάτικη εκεχειρία με μια μεγάλη ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, στην οποία αντιτίθεται μόνο ο Ζελένσκι. Ο Ρόμπερτ Φίτσο έγινε δεκτός από τον Πούτιν την Κυριακή για μια συζήτηση σχετικά με την προμήθεια φυσικού αερίου. Ο απερχόμενος καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς σχεδιάζει να συναντηθεί με τον Ρώσο πρόεδρο για να μιλήσει για ειρήνη πριν από τις εκλογές στη Γερμανία στα τέλη Φεβρουαρίου.
Το ευρωπαϊκό μπλοκ εμφανίζεται όλο και πιο διχασμένο και διαβρωμένο και η Μόσχα όλο και λιγότερο απομονωμένη. Η ΕΕ κινδυνεύει να καταδικαστεί σε υποταγή στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε διεθνή ανυποληψία.
Πηγή: Clara Statello
